10 Senelik kayıp: Yeni ekonomik düzen
1 Ocak 2016 tarihi ile KKTC’deki ekonomik dengeler yerinden oynadı. Birçok basın kuruluşu bu konuyu ufak bir haberle geçiştirdi. Yeni yıl itibari ile Türkiye’de asgari ücrete tarihinin en büyük iyileştirmesi yapıldı.
2016 yılı bir dönüm noktası. KKTC’nin ilanından beridir maaşlar Türkiye’nin üzerinde. 33 Senedir devam eden bu durum 2016 yılı ile birlikte tarih oldu.
Türkiye ile KKTC arasında işçilik maliyeti artık eşitlenmiştir.
Peki işçilik maliyetlerini belirleyen asgari ücret neden bu kadar önemli?
Ülkenin bir bütün olarak kazancı, işçisiyle ve işvereniyle emek vererek yarattıkları bir pastadır. Asgari ücret ise bu pastayı dilimleyen bir bıçak görevi görmektedir.
Türkiye’deki maaşlar pasta büyüdüğü için mi KKTC’nin önüne geçti? Yoksa dilimleri doğru kesemediğimiz için mi maaşlar KKTC’de geriledi?
10 senede 15 TL’lik alım gücü artışı:
Asgari ücret Türk Lirası olarak incelendiğinde yanıltıcı. Gündelik hayatta tükettiğimiz tüm ürünler dolara endeksli. Arabanızdaki benzinden, kulağınızdaki telefona dünya ticareti para birimi Amerikan Doları. Bu sebepten asgari ücreti dolara endekslendiğinde asgari ücretlinin durumu daha net ortaya konacaktır.
Cevap bulunması gereken soru: KKTC’nin en büyük ekonomik partneri olan Türkiye Cumhuriyeti kendi asgari ücretlisine nasıl bir refah artışı sağladı. Aynı dönemde KKTC’de durum ne oldu?
2006-2016 Brüt Asgari Ücret (USD): TC ve KKTC
Türkiye’de 2006’da aylık 400 USD olan brüt asgari ücret 2016 yılına gelindiğinde 560 USD’ye arttı. Asgari ücretli çalışan 10 senede 160 dolarlık alım gücü artışı yaşadı. Diğer bir değişle asgari ücretli çalışanın alım gücü %40 arttı.
Aynı dönemde KKTC’de asgari ücret 585 USD’den 590 USD’ye arttı. Yani 10 senenin karşılığı 5 USD oldu. Asgari ücretli çalışanın alım gücü %1 arttı.
Son 10 senede sayısız defa sendikalar demeçler verdi, işveren maliyetlerden şikayet etti ancak ülkemizdeki ücretler sabit kaldı. Günün sonunda asgari ücretli’nin refahı yerinde saydı.
Peki Türkiye ile KKTC arasındaki bu fark ülkenin ekonomik durumundan dolayı mı? Yoksa gelir adaletsizliğinden mi?
Sorun Pasta’nın boyutu mu? yoksa dilimleri mi?
Toplum olarak yerinde saydık:
İşçi ve işveren çalışıp kazandıkları ile alışveriş yapmakta. Tüccar ise dünya ekonomik piyasasından bulduğu ürünler ile yerel talebi karşılamaktadır.
Eğer ülkenin alım gücü artmış ise dünyadan piyasasından daha fazla ürün çekebilirsiniz.
Bireylerin alım gücününden önce ülkenin bir bütün olarak alım gücü tespit edilmeli. Toplum olarak alım gücündeki değişim bizlere gösterecek olan İthalat rakamlarımız.
Ülkedeki pasta ne kadar büyüdü?
2006-2015 İthalat: TC ve KKTC
2006 yılında Türkiye’nin 100 liralık ithalatı, 2016 yılında 148 lira oldu. %48’lik bir refah artışından söz edebiliriz. Aynı dönemde asgari ücret %40 arttı. İthalat artışının %8 gerisinde kalmak ile beraber toplum zenginleştikçe asgari ücretli de bu zenginleşmeden büyük oranda hakkını aldı.
Aynı dönemde KKTC’nin 100 liralık ithalatı, 2016 yılına gelindiğinde 109 lira oldu. Toplum olarak %9 daha fazla ürün alabildik. Aynı dönemde Asgari ücretli çalışanın maaşı %1 arttı. Türkiye ile aynı şekilde asgari ücretli toplum refahının %8 gerisinde kaldı.
En büyük ticari partnerimiz olan Türkiye ile ithalat rakamlarımız çok büyük bir benzerlik göstermektedir.
Ne zaman Türkiye’de ithalat yükseldi, o zaman KKTC’de de İthalat yükseldi. İthalatta yaşanan düşüşler de aynı şekilde beraber gerçekleşti.
Bu rakamlardan çıkarılacak ilk ders Türkiye de KKTC de toplumun alım gücü ile orantılı olarak asgari ücretini arttırdı. Bir bütün olarak ülkede artan refahtan tüm kesimler benzer bir şekilde faydalandı.
1 Ocak 2016’da Türkiye’deki asgari ücrete yapılan iyileştirme çok daha erken bir tarihte olabilirdi. 2016 yılı ile birlikte KKTC’de gözümüzü açmamızı gerektirecek bu olay aslında patlamayı bekleyen bir saatli bombaydı.
Gelecek: Yeni Ekonomik Düzen
Türkiye ve KKTC’de maaşların denk olduğu bu yeni ekonomik düzende gelecek ile ilgili bazı öngörülerde bulunabiliriz.
2016 yılında yapılan asgari ücret artışı daha erken bir tarihte de yeni ekonomik düzeni karşımıza çıkabilirdi.
KKTC olarak son 10 sene’de asgari ücretlimizin alım gücünü reel olarak 15 Türk Lirası arttırabildik. Sebebi toplum olarak da son 10 senede yerinde saymamız.
Maaşların Türkiye ile eşitlenmesi pastanın dilimleri ile ilgili değil boyutu ile alakalı bir problem.
Türkiye’deki işgücü için yüksek maaş ve lisan bariyeri olmaması KKTC çalışmak için bir cazibe merkeziydi. Artık yerli işveren için Türkiye pazarından çalışan bulmak zorlaşacak. KKTC’deki yüksek hayat pahalılığı da göz önüne alındığında, ekonomik olarak KKTC çekiciliğini kaybetmiştir.
Yeni ekonomik dönemde üretken olabilenler kazanacak. Boşa harcanan zaman pahalılaşan işgücü ile daha da değerli olacak. Yani vaktini verimli kullananlar başarılı olacak.
Çalışanın trafikte geçirdiği her dakika, devlet dairelerinde kaybedilen her gün bizleri gittikçe daha geriye götürecek. Üretkenliği arttırmada büyük yük devletin üzerinde.
Yükselen işçilik maliyetleri ile aapılan altyapı çalışmalarının değeri katlanarak artacak. Türkiye’de başarı ile uygulanan altyapı çalışmaları ve modernleşme beraberinde toplumun tüm kesimlerine artı bir değer olarak geri döndü. Aynı çalışmaların KKTC’de derhal çalışmaya konulmaması halinde gittikçe dünyanın daha da gerisinde kalacağız.